Saborni hram Svetog velikomučenika Georgija u Bijeljini (popularno poznat kao Stara crkva) je jedan od najznačajnijih i najstarijih objekata u gradu.
1. Početak gradnje i istorijat
- Prethodni objekti: Na mestu današnje crkve ranije su postojale bogomolje. Prvi pisani trag o crkvi u Bijeljini datira iz popisa Beogradske mitropolije 1735. godine. Pravoslavni Srbi su 1844. godine podigli prvu crkvu, koju su turske vlasti odmah porušile. Kasnije je izgrađena crkva-brvnara koja je služila vernicima do podizanja današnjeg hrama.
- Početak gradnje današnjeg hrama: Izgradnja sadašnjeg, jednobrodnog hrama počela je 1867. godine (prema nekim izvorima 1869. ili 1871. godine).
- Osvećenje: Hram je završen i osvećen 1869. godine (prema nekim izvorima 1872. godine) od strane tadašnjeg episkopa zvorničko-tuzlanskog, Pajsija iz Vidina.
2. Ktitori (Dobrotvori)
U turskom periodu, kada je hram građen, izgradnja je bila zajednički poduhvat pravoslavnog stanovništva Bijeljine. Ipak, jedan podatak se posebno izdvaja:
- Hanumica Osmanbegović: Prema predanju, izgradnju crkve je značajno pomogla Hanumica Osmanbegović, potomkinja stare i bogate muslimanske porodice, koja je poklonila zemljište Crkvenoj opštini kako bi se mogao sagraditi hram velikih dimenzija. Iako njeno ime nije upisano u crkvenim letopisima, ovaj gest dobročinstva se prenosi među narodom Semberije.
3. Ikonostas
- Izrada ikonostasa: Ikonostas je izrađen od lipovog drveta sa nalijepljenim pozlaćenim reljefnim duborezom.
- Slikar: Ikone na ikonostasu je živopisao bijeljinski slikar Milenko Atanacković, verovatno uz pomoć svojih učenika.
- Stil: Ikone su rađene u baroknom stilu.
4. Oslikavanje crkve (Živopis)
- Period oslikavanja: Hram je živopisan (oslikan freskama) u toku dva meseca 1948. godine.
- Slikar: Živopisao ga je Karlo Macek, akademski slikar češkog porekla.
- Restauracija: Macek je, takođe, 1949/50. godine izvršio i stručnu restauraciju oltara.
5. Značaj hrama danas
- Najstariji objekat: Hram Svetog velikomučenika Georgija je najstarija očuvana građevina u centru Bijeljine i smatra se jednim od simbola grada.
- Svedok istorije: Predstavlja značajno duhovno utočište i pravoslavni svetionik za vernike Semberije. Zbog svoje starosti i perioda u kojem je izgrađen (turska vlast), svedoči o teškoj borbi Srba da očuvaju svoju veru i identitet.
- Kulturni značaj: Arhitektonski je značajan jer je građen u mešavini ruskog i vizantijskog stila, sa zvonikom i kupolom iznad oltara, što je bilo retko u to doba.
