Selo Modran nalazi se u Semberiji, najvećoj i najplodnijoj ravnici u Republici Srpskoj, u blizini grada Bijeljine. Kao i većina sela u ovom kraju, Modran je prepoznatljiv po prostranim oranicama, bogatim poljoprivrednim površinama i plodnoj zemlji koja je pogodna za uzgoj pšenice, kukuruza, voća i povrća.
Stanovnici sela tradicionalno se bave poljoprivredom i stočarstvom, a u poslednjim decenijama sve je izraženije i povezivanje sa gradom Bijeljinom, gde mnogi nalaze zaposlenje.
Modran ima dugu istoriju, a narodna predanja i priče vezuju ga za okolne brdovite predele i kulturno-istorijske spomenike u Semberiji. U selu su zastupljeni običaji tipični za ovaj deo Bosne i Hercegovine – slavljenje krsne slave, narodne svetkovine i okupljanja tokom letnjih i zimskih praznika.
Danas je Modran jedno od značajnih semberskih sela, gde se spajaju tradicija i savremeni način života.
Istorijat
Naselje Modran pominje se u starim zapisima još u osmanskom periodu. Stanovnici su vekovima bili vezani za zemlju, a selo je kroz istoriju više puta stradalo u ratnim dešavanjima. Tokom Drugog svetskog rata u ovom kraju su stradali Srbi od strane ustaša iz obližnje Janje, što je ostavilo dubok trag u kolektivnom sećanju meštana.
Geografske osobine
Selo je smešteno u ravničarskom delu Semberije, ali je u blizini i brdo Lazarevica, koje je poznato po narodnim predanjima i prirodnim lepotama. Ovaj predeo čuva uspomene na prošla vremena i često je povezan sa lokalnim legendama.
Stanovništvo i običaji
Stanovništvo Modrana većinski čine Srbi, a život u selu obeležavaju tradicionalni običaji, krsne slave i okupljanja tokom crkvenih praznika. Posebno mesto zauzimaju narodni običaji vezani za radove u polju, berbu, kao i svadbeni i seoski običaji, koji se i danas neguju.
Savremeni život
Danas Modran ima sve više meštana koji su povezani sa Bijeljinom – mnogi rade ili studiraju u gradu, ali zadržavaju kuće i imanja u selu. Pored toga, selo se razvija i u skladu sa savremenim potrebama – otvaraju se nove kuće, renoviraju stara domaćinstva, a poljoprivredna proizvodnja se modernizuje.
Stradanje Srba u selu Modran u Drugom svetskom ratu
Selo Modran, kao i čitava Semberija, teško je postradalo u vreme Drugog svetskog rata. Najveće tragedije dogodile su se 1941. godine, kada su ustaške jedinice iz obližnje Janje i drugih muslimansko-ustaških uporišta počinile zločine nad srpskim stanovništvom ovog kraja.
Napadi iz Janje
Ustaše iz Janje upadale su u srpska sela, među kojima je bio i Modran, sa ciljem da zastraše, opljačkaju i unište srpski narod. Stanovnici Modrana, većinom mirni zemljoradnici, našli su se na udaru iznenadnih napada. Mnogi su ubijeni na svojim imanjima, dok su žene, deca i starci bili proterivani ili mučeni.
Žrtve i posledice
Brojni meštani sela Modran ubijeni su samo zato što su bili Srbi i pravoslavne vere. Pojedine porodice su gotovo u potpunosti uništene. Ove tragedije ostavile su trajne rane u kolektivnom pamćenju sela. Stradalnici nisu imali nikakvu krivicu osim svoje nacionalne i verske pripadnosti.
Sećanje i obeležavanje
Posle rata, u selu Modran i okolini podignuta su spomen-obeležja stradalima u ustaškom teroru. Meštani svake godine odaju počast svojim precima i komšijama koji su nevino postradali. Ova sećanja prenose se sa generacije na generaciju, da bi istina o tim teškim vremenima ostala sačuvana.
Značaj za identitet sela
Stradanje u Drugom svetskom ratu deo je istorijskog identiteta sela Modran. Uprkos velikim gubicima, meštani su uspeli da obnove svoje domove i život u selu, ali sećanje na žrtve ostaje trajni podsetnik na cenu slobode i opstanka.
